قسمت چهارم

تفسیر سوره حمد در کلام استاد فاطمه اعتمادی رحمۀ الله علیها

در منطق پیشوایان معصوم شیعه، عمل و عبادت وقتی ارزش دارد که همراه با تعقّل و تفکّر باشد. مثلا اگر کسی به ما خدمتی کرده تا عمر داریم هر وقت او را می بینیم از او تشکّر می کنیم. حال آیا نباید این خضوع را در برابر کسی که به ما نعمت داده داشته باشیم؟

انسان باید با تفکّر در برابر نعمت های الهی محبّت خداوند را در دل تقویت کند که اولین قدم در راه تکامل، همین دوستی با خداوند است. قدم دوم عمل به دستورات اخلاقی دین می باشد که کاری است بس دشوار و قبل از آن که به زمان مرگ برسیم باید در این جهت تلاش کنیم.

اگر مردم بهره ای از علم  می داشتند می فهمیدند که زندگی به معنای واقعی و حقیقی همان زندگی آخرت است. پس تا دیر نشده و فرصت ها از دست نرفته و استعدادها کشته نشده و هنوز چند صباحی مهلت است باید به خود آییم و گذشته ها راتلافی کنیم تا با همان قلب سلیمی که به دنیا آمده ایم از دنیا برویم.¹

انواع حمد ²

حمد بر سه حالت تعلّق می گیرد:

1 . حمد قولی یعنی شخص به زبان تشکر کند.

2 . حمد حالی یعنی فرد راضی باشد به آنچه از آن ذات مقدس صادر می شود.

3 . حمد افعالی یعنی انسان به طاعت و عبادت از روی شوق و نشاط قیام کند.

این حمد و سپاس اختصاص به ذات مقدس پروردگار دارد؛ زیرا هر نعمت و احسان و خدمتی که به کسی انجام گیرد و سزاوار تشکر باشد منشأ اصلی آن خداوند است، هر کمال  و جمالی که از کسی دیده شود که سزاوار مدح گردد از ناحیه خداوند است.

هر چه انسان دارای خصلتها و رفتارهای قابل ستایش باشد باید آن را از فیض رحمت و لطف خدا بداند زیرا این خداوند است که در انسان مایه های نیکی را بکار برده و به او قدرت اراده و اختیار که وسیله ای برای نیکو شدن و نیکویی کردن می باشد بخشیده است.

این بینش علاوه بر این که راه خودبینی را بر انسان می بندد او را از بیهوده مصرف کردن یا بی مصرف گذاشتن نیروها نگه می دارد.

پی نوشت ها

1 . برگرفته از کتاب تفسیر سوره الفاتحه اثر استاد فاطمه اعتمادی رحمۀ الله علیها ، صص 33 – 34 .

2 . همان ، صص 54 ، 55 .