سؤال
آیا می شود به کشورهای غربی مهاجرت نمود؟
آیت الله سیستانی دامت برکاته
اگر اطمینان داشته باشد که خود و خانواده اش دچار انحراف و ترک انجام وظیفه های شرعی نمی شوند اشکال ندارد، هرچند نمی داند که نسل های بعدی چه شوند، اگر علم به انحرافشان نداشته باشد. 1
آیت الله خامنه ای دامت برکاته
اگرخوف انحراف از دین وجود نداشته باشد این کار اشکال ندارد و واجب است در آنجا بعد از رعایت احتیاط و مواظبت نسبت به دین و مذهب به مقداری که توانایی دارد مبادرت به دفاع از اسلام و مسلمین نماید. 2
سؤال
پناهندگی سیاسی به کشورهای خارجی چه حکمی داردآیا جعل داستان غیر واقعی برای دستیابی به پناهندگی سیاسی جایز است؟3
پناهندگی سیاسی به دولت غیر مسلمان تا زمانی که مفسده ای برای آن مترتّب نشود فی نفسه اشکال ندارد ولی برای دستیابی به آن توسل به دروغ و جعلِ چیزی که واقعیّت ندارد جایز نیست.
سؤال
زندگی در کشوری که اسباب معصیت مانند برهنگی و گوش دادن به نوارهای مبتذل موسیقی و غیره در آن فراهم است چه حکمی دارد؟ کسی که در آنجا تازه به سن تکلیف رسیده چه حکمی دارد؟ 4
اقامت و زندگی آنها فی نفسه اشکال ندارد ولی باید از اموری که از نظر شرعی بر او حرام هستند اجتناب کند و اگر نمی تواند باید به کشورهای اسلامی مسافرت نماید.
سؤال
آیا مهاجرت به سرزمین اسلام بر زنانى که در سرزمین کفر اسلام آوردهاند، به دلیل اینکه بر اثر خُوف از خانواده و جامعه نمىتوانند اسلام خود را آشکار کنند، واجب است؟ 5
در صورتى که مهاجرت به سرزمین اسلام براى آنان حَرَج داشته باشد واجب نیست ولى واجب است تا حدّ امکان نسبت به نماز و روزه و سایر واجبات مراقبت نمایند.
سؤال
نظر مراجع در مورد هجرت به خارج از کشور برای ادامه تحصیل چیست و آیا می‌توان در آنجا از گوشت‌هایی که در مغازه‌های با عنوان حلال مارکت به فروش می‌رسد استفاده کرد و آیا پس از استفاده از توالت‌های فرنگی ( با توجه به اینکه محفظه متصل به آب کُر نیست ) بدن انسان نجس می‌شود؟
پاسخ اجمالی
1 . تحصیل در خارج از کشور، فی نفسه اشکالی ندارد.
2 . در صورتی که « برچسب حلال » از سوی مرجع مورد اعتمادی صادر شده است و مطمئن باشید واقعیت دارد، می‌توانید از آن استفاده کنید.
3 . اگر یقین نداشته باشید که نجاست به بدن سرایت کرده، بدن پاک است و در صورت شک در سرایت نجاست، به شک خود اعتنا نکنید و جستجو لازم نیست.
پاسخ تفصیلی مراجع 6
آیت الله خامنه‌ای دامت برکاته
1 . فی نفسه اشکال ندارد.
2 . در صورتی که یقین به تزکیه شرعی آن نداشته باشید، جایز نیست.
3 . اگر نجاست به بدن سرایت کند، موجب نجاست می‌شود.
آیت الله مکارم شیرازی دامت برکاته
1 . در موارد ضرورى اگر باعث تقویّت کفّار و ضعف مسلمانان نشوند و متأثر از آداب حرام آنها نگردند اشکالى ندارد و اگر بتوانند با قول و فعل خود مبلّغ اسلام در آن مناطق باشند کار خوبى خواهد بود.
2 . در صورتی که مطمئن باشید آن برچسب، واقعیت دارد و حلال است می‌توانید از آن استفاده کنید.
3 . در مورد ترشحات، اگر همراه با ذرّات نجاست نباشد پاک است و درصورت شک در سرایت نجاست به شک خود اعتنا نکنید و جستجو لازم نیست.
آیت الله صافی گلپایگانی دامت برکاته
1 . مسافرت یا مهاجرت به بلاد کفّار احتمال دارد موجب فساد عقیده و اخلاق و لاابالی گری در اعمال شود و اطمینان به اینکه عقیده و اخلاق محفوظ بماند نوعاً حاصل نمی‌شود و حفظ عقیده و ایمان در آن بلاد غالباً مشکل است. بلی، اگر به صورتی که تحت تأثیر فرهنگ و عادات آنها قرار نگیرد و بتواند در آنجا اخلاق و تربیت خودش را محکم نگه‌دارد و استقلال اسلامیّت خود را حفظ کند با حفظ وظایف شرعی رفتن به آنجا جهت تحصیل مانعی ندارد.
2 . چنانچه از مسلمانی که احتمال صحّت در عمل او می‌دهد بخرد مانعی ندارد و در غیر این صورت خوردن گوشت در کشور غیر مسلمان جایز نیست.
3 . چنانچه یقین به نجاست محل نداشته باشد، پاک است.
آیت الله هادوی تهرانی دامت برکاته
1 . تحصیل در خارج از کشور اشکالی ندارد.
2 . اگر مارک حلال از سوی مرجع مورد اعتمادی صادر شده است، می‌توان بر طبق آن عمل کرد .
3 . تا زمانی که یقین به نجس شدن بر اثر اصابت نجس یا متنجس یا تماس با رطوبت سرایت کننده با آنها ندارید، پاک محسوب می‌شوید.
سؤال
معنای تعرّب پس از هجرت که از گناهان کبیره است، چیست؟ 7
پاسخ فقهی
برخی فقها فرموده اند معنای جمله آن است که؛ انسان در سرزمینی اقامت کند که دین و ایمانش کاستی پذیرد و منظور آن است که او سرزمین اسلامی را که می توانست معارف دینی و احکام شرعی را بیاموزد و واجبات و تکالیف خود را انجام دهد و محرّمات را ترک نماید رها کند و به کشوری برود که همه و یا بعضی از آنها را نتواند به جا آورد.
پاسخ روایی
براساس آنچه از روایات و سخنان فقها آمده است، تعرّب بعد از هجرت عبارت است از اینکه؛ فرد پس از معرفت و اعتقاد به آیین اسلام و فراگیری احکام و معارف آن، جایی را برای سکونت خود انتخاب کند که موجب وهن و نقصان دینش می گردد. مانند سرزمین کفر یا بادیه.
از این رو در روایتی از امام رضا علیه السّلام علّت حرمت تعرّب بعد از هجرت، بازگشت از دین و ترک یاری پیامبران و حجّتهای خداوند شمرده شده است. 8
در نتیجه یکی دیگر از گناهان کبیره همان تعرّب بعد از هجرت و به عبارت ساده تر زندگی در جایی است که دینمان در معرض خطر می باشد. 9
با توجه به آیات قرآن، هجرت به سوی رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم برای یادگرفتن احکام الهی واجب بوده است. همچنین هجرت بر کسانی که نمی توانستند در سرزمین کفر به شعائر الهی مانند نماز، روزه و ... بپردازند واجب شده است؛ برای همین ترک هجرت و یا بازگشتن از هجرت، حرام و از گناهان کبیره بوده و عذاب و آتش جهنم برایش وعده داده شده است.
در آیه 97 سوره نساء آمده است:
« این گونه اشخاص که با عذرهاى واهى و مصلحت اندیشىهاى شخصى شانه از زیر بار هجرت خالى کردند و زندگى در محیط آلوده و خفقان بار را بر آن ترجیح دادند، جایگاهشان دوزخ و بد سر انجامى دارند.
برای دو گروه هجرت واجب می شود:
1 . گروهی که در جایی زندگی می کنند که از مسائل دین و احکام آن بی خبرند و عالم دینی و فقیهی هم در آن مکان نیست تا شعائر دین و احکام اسلام را به آن ها یاد دهد، برای همین این گروه باید به جایی روند تا توسط عالم دینی احکام را یاد گیرند.
2 . گروهی که در جایی زندگی می کنند که نمی توانند ( به هر دلیلی ) احکام و شعائر دین را اجرا کنند.
نکته
طبق آیات 98 و 99 سوره نساء وجوب هجرت در صورت توانایی و تمکن است. هجرت برای کسانی که دارای بیماری، فقر و پیری بیش از حدّ هستند واجب نیست.
پی نوشت ها
1 . سایت آیت الله سیستانی دامت برکاته .
2 . استفتائات مقام معظم رهبری دامت برکاته ، س1384 .
3 . همان ، س1383 .
4 . همان ، س1386 .
5 . همان ، س1386 و توضیح المسائل 13 مرجع ، ج 2 ، ص1014 و 1015 .
6 . استفتاء از دفاتر آیات عظام؛ خامنه‌ای، مکارم شیرازی، صافی گلپایگانی دامت برکاتهم ، سایت اسلام کوئست ،24 / 12 / 1391 .
7 . « تعرّب بعد از هجرت » ، 18 / 4 / 1395 ، http://www.wikifeqh.ir
8 . شیخ حرّ عاملی ، وسایل الشیعه ، ج 15 ، ص 100 و مصباح النّهاج ، صص 267 - 268.
9 . ذخیرة المعاد ، ج۲ ، ص304 و الحدائق الناضرة ، ج۱۰ ، ص۴۷ و القضاء فی الفقه الإسلامی ، ص۱۱۸-۱۱۹ و ریاض المسائل ، ج ۴ ، ص۳۵۳.
