مقدمه جلد اول کتاب « زن و نقش مادر در اسلام » از استاد فاطمه اعتمادی رحمۀ الله علیها

با استعانت از آیات قرآنی می توان از شخصیّت وجودی زن، در کنار جنس مرد، به این نتیجه رسید که برخلاف دیدگاه دانشمندان مادّی و غیر الهی و غیر عقلانی « زن » را می توان به آن گونه شناخت که سزاوار اوست.

گرچه مطالب مبیّن در این خصوص در قرآن کریم فراوان است و ممکن است تصوّر شود که نیازی به توضیح و ادّله نیست امّا دانشمندان غیر الهی همواره برآن بوده اند تا مقام زن را پست و ناچیز و درنهایت « مصرفی » قلمداد کنند، از این حیث بر آن هستیم تا جایگاه زنان را با حجّت های قرآنی مزیّن کنیم تا مطالب کتاب گواراتر در اختیار خوانندگان قرار گیرد.

خداوند در زمان آفرینش انسان فرمود : « إِنِّي جاعِلٌ فِي الْأَرْضِ خَلِيفَة » ¹ و در این خصوص هیچ تخصیصی نیاورد که این آیه تنها شامل مردان است.

در جایی دیگر فرمود : « هُوَ الَّذِي خَلَقَكُمْ مِنْ نَفْسٍ واحِدَةٍ » ² در اینجا نیز توسط این آیه روشن می شود که در آفرینش زن و مرد ابزار متفاوتی بکار نرفته و هر دو در آفرینش و خلقت یکسان هستند و اگر خداوند حمایت از زنان را در مردان قرار می دهد به همان نسبت هم حمایت از مردان را در زنان قرار می دهد و می فرماید :

« هُنَّ لِباسٌ لَكُمْ وَ أَنْتُمْ لِباسٌ لَهُنَّ  » ³

روشن می شود که اگر در مردان این توانایی هست که زنان را حامی باشند متقابلاً نیز زنان می توانند حامی مردان باشند.

با اندکی تأمّل می توان دریافت که برای احقاق حق زنان و بر طرف کردن تصوّرات مادّی گری نسبت به زنان، به راحتی می توان براساس بینش حقایق قرآنی « زن » را به همراه مقام والای انسانی در نظر آورد.

تاریخ گواه بر آن است که چه بسیار زنانی که در کسب فضائل معنوی و اخلاقی به قلّه های رفیع کمال رسیده اند چراکه عاملان به عمل صالح تنها در حیطه مردان نیست.

قرآن در این باره می فرماید: « مَنْ عَمِلَ صالِحاً مِنْ ذَكَرٍ أَوْ أُنْثى‏ وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْيِيَنَّهُ حَياةً طَيِّبَةً وَ لَنَجْزِيَنَّهُمْ أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ ماكانُوا يَعْمَلُونَ » ⁴

اسلام در خصوص پیشبرد اصلاح ساختارخانواده احکام ویژه ای دارد که برای تحقیق و سامان بخشیدن به این مهم و اینکه از خودمحوری مردان در انجام فعالیّتهای زندگی جلوگیری کند، زنان را شریک آنها قلمداد نموده و دیدگاه زنان را در امور خانواده با دیده احترام می نگرد و در مقام مادری بهشت را بر او هبه می کند.

فرهنگ غنی اسلام، فراگیری علم و دانش را برای « زن و مرد » فریضه دانسته زیرا آگاهی از دانسته های زمانه، بستری را فراهم می سازد تا زنان و مردان در کنار هم، ساختار خانواده را به گونه ای بنا کنند که طوفان حوادث آن را دگرگون نسازد چه رسد به نسیم منیّت ها.

سفارش های اسلام برای ازدواج چنان ارزشمند است که تسکین وآرامش را به همراه دارد « لِتَسْكُنُوا إلَيْها » ⁵ و این چهارچوب « تسکین و آرامش » ازدواجِ اسلامی اگر سقفی از وجود مرد دارد فرشی از وجود زن دارد که همواره آرام بخش خانواده است.

در تأیید این مطلب همین بس که اگر « زن » در خانواده معیار حیا و حجاب را زیر پا نهاد، سقف و چهارچوب، همه با هم فرو خواهند ریخت.

حقوقی که اسلام برای زن مقدّر نموده است و مردان ملزم به پرداخت آن هستند پشتوانه تضمین کننده امور اجرائی است و بیانگر این مطلب است که « زن » بدون پشتوانه رها نشده است.

اسلام گر چه مسئولیت درون خانه را به زنان واگذار نموده، در عین حال آنها را از مشارکت و فعّالیّت در امور اقتصادی، علمی، دینی و سیاسی محروم نکرده، مشروط بر این که صدمه ای به شخصیّت والای « زن بودن » آنها وارد نشود وکانون خانواده ایشان نیز تخریب نگردد که این شروط خود، هویّت با ارزش و محترم زنان را تبیین می کند.

قابل ذکر است که مطالب کتاب حاضر به صورت نوشتاری مستمرّ، از سوی مؤلّف محترمه در دست نبوده به طوری که بعضاً مکتوب و برخی بر روی نوار کاست توسط شاگردان ایشان در مدرسه علمیه فاطمة الزهراء سلام الله علیها توس جمع آوری شده و در چندین نوبت ویرایش صورت گرفته تا بتوان مطالب را به صورت کتاب در اختیار علاقمندان قرار داد.

از خداوند برای همه کسانی که در زنده نمودن مکتوبات و سخنرانیهای استاد، با تلاشی پیگیر، کتاب حاضر را در پیش روی خوانندگان قرار داده اند اجر اُخروی می طلبیم و از خوانندگان عزیز می خواهیم چنانچه در صورتگری مطالب استاد محترم به صورت کتاب ایرادی ملاحظه نمودند بر همگان ببخشند، چرا که پر واضح است تبدیل سخنرانی به کتاب مجلّد کار آسانی نیست، باشد که خداوند از همگان راضی باشد.

والسّلام رمضان المبارک 1437 ه-ق

پی نوشت ها

1 . بقره/30 .

2 . اعراف / 189 .

3 . بقره / 187.

4 . نحل/ 97 .

5 . روم/21 .