احکام مربوط به اذن همسر در مسائل مختلفی از جمله شرط ادامه تحصیل، برپایی مراسم روضه خوانى و مولودى، حضور در مراسم مذهبى ( مثل نماز جمعه و راهپیمایى )، خروج از منزل، صله رحم، رفتن به اعتکاف، نذر، انتخاب شغل در صورت عدم تأمین مالی زن به وسیله شوهر، محدوده اجازه شوهر، اجازه خروج در صورت عدم پرداخت مهریه، عدم دسترسی به شوهر، شرط ضمن عقد و اذن شوهر در دوران عقد، انتخاب پوشش، گرفتن روزه هاى مستحبى، اذن شوهر در صورت لجاجت و انتقام گیرى شوهر از زن، بیرون رفتن زن در صورت عدم منافات باحق شوهر، اذن شوهر در صورت علم زن به رضایت همسر، تصرّف در اموال شوهر، اهدای، رفتن زن به حج ( واجب و مستحبی )، استفاده از وسائل پیشگیری از بارداری، شرکت در انتخابات و مواردی از این قبیل مطرح می شود که در این مقاله به آنها خواهیم پرداخت.

1 . محدوده اجازه شوهر

سؤال

اگر خانمى از شوهرش اجازه گرفت که به محلّى برود، آیا مى تواند از آنجا به محل دیگرى ( مانند خانه پدر و مادر و..) نیز برود؟

پاسخ همه مراجع

به همان اندازه که اجازه داده، باید عمل کند و نسبت به محل دیگر،  باید رضایت شوهر احراز گردد.¹
2 . اذن شوهر در صورت علم زن به رضایت همسر 
سؤال

آیا همین اندازه که زن بداند شوهرش براى بیرون رفتن از منزل راضى است، کفایت مى کند یا اینکه باید از او اجازه بگیرد؟ 
پاسخ همه مراجع

اگر مى داند که شوهرش راضى است، کفایت مى کند و اجازه گرفتن لازم نیست.²

3 . عدم دسترسی به شوهر 
سؤال

اگر کسى به شوهرش دسترسى ندارد، براى مسافرت و بیرون رفتن از منزل چه باید بکند؟

پاسخ همه مراجع 

تنها براى کارهاى واجب و ضرورى زندگى، مى تواند بیرون برود؛ مگر اینکه اطمینان داشته باشد شوهرش با رفتن او مخالف نیست.³

4 . شرط ضمن عقد و اذن شوهر در دوران عقد

سؤال

آیا زن مى تواند در عقد شرط کند که شوهر بر او ولایت نداشته باشد و بدون اجازه او از خانه بیرون رود؟

پاسخ همه مراجع

خیر، این شرط نافذ نیست.⁴  

سؤال  

آیا زن در ضمن عقد مى تواند شرط کند که شوهر پس از عقد، اجازه خروج از منزل را به عهده او بگذارد؟

آیات عظام امام خمینی رحمۀ الله علیه و بهجت رحمۀ الله علیه

خیر، نمى تواند چنین شرطى کند و این شرط باطل است.⁵

آیت الله سیستانى دامت برکاته

نمى تواند چنین شرطى کند؛ ولى مى تواند شرط کند که شوهر بعد از ازدواج، اجازه بیرون رفتن از منزل را به او بدهد.⁶

سؤال

آیا در دوران عقد که دختر در خانه پدر و مادر زندگى مى کند براى بیرون رفتن از خانه اجازه شوهر لازم است؟ 
آیات عظام امام خمینی رحمۀ الله علیه، بهجت رحمۀ الله علیه، صافى گلپایگانی دامت برکاته، مکارم شیرازی دامت برکاته و نورى همدانی دامت برکاته

آرى، در این فرض براى خروج از منزل پدر، اجازه شوهر لازم است.⁷  
آیت الله وحید خراسانی دامت برکاته

خیر، در این فرض اجازه شوهر، لازم نیست.
آیت اللّه  سیستانى دامت برکاته

اگر در شهرى که زندگى مى کنند، متعارف این است که دختر در این مدت از شوهر اجازه نمى گیرد؛ در این صورت براى بیرون رفتن اجازه او لازم نیست، در غیر این صورت، باید اجازه بگیرد.
آیت اللّه فاضل لنکرانی دامت برکاته

در این فرض بیرون رفتن  او از خانه بدون اجازه شوهر خلاف احتیاط است.⁸  

تبصره

اگر زن در ضمن عقد، شرط کرده باشد که در این مدت، بدون اجازه او بیرون رود و یا عقد بر توافق قبلى واقع شده باشد؛ در این صورت به فتواى همه مراجع، این شرط نافذ است و دیگر اجازه شوهر لازم نیست.
سؤال

هنگام ازدواج ( در ضمن عقد ) با شوهرم شرط کردم که اجازه ادامه تحصیل در دانشگاه را به من بدهد ؛ آیا اکنون مى  تواند از شرط خود دست بردارد و اجازه ندهد؟ 
پاسخ همه مراجع

خیر ؛ شما مى توانید بدون اجازه شوهرتان، به تحصیل ادامه دهید.⁹

5 . بیرون رفتن زن در صورت عدم منافات با حق شوهر  
سؤال

در جایى که بیرون رفتن زن با حق شوهر منافات نداشته باشد ( مانند اینکه شوهر سر کار است )، آیا باز اجازه او لازم است؟
پاسخ همه مراجع ( به جز آیت الله مکارم شیرازی دامت برکاته)

آرى، اجازه شوهر در این فرض نیز لازم است.¹⁰ 

6 . اجازه خروج در صورت عدم پرداخت مهریه

سؤال

چنانچه مرد مهریه زن را به هر علّتى نپردازد، آیا براى خروج از منزل نیاز به اذن شوهر است؟

پاسخ همه مراجع ( به جز آیت الله مکارم شیرازی دامت برکاته و فاضل لنکرانی رحمۀ الله علیه)

آرى، باید از شوهر اجازه بگیرد.¹¹

آیت الله مکارم شیرازی دامت برکاته

بنابر احتیاط واجب، باید از شوهر اجازه بگیرد.

آیت الله فاضل لنکرانی رحمۀ الله علیه

زوجه غیرمدخوله می تواند تمکین نکند تا مهریه خود رابگیرد.¹²

دفتر: همه مراجع. سایت احکام تخصصی بانوان

7 . خروج از منزل بدون اذن شوهر 
سؤال

آیا زن مى تواند بدون اجازه شوهر، از منزل خارج شود؟

پاسخ همه مراجع ( به جز آیت الله مکارم شیرازی دامت برکاته ) 

خیر، بیرون رفتن از منزل، بدون اجازه شوهر جایز نیست؛ مگر اینکه براى واجب شرعى باشد و یا ضرورتى ایجاب کند.¹³

آیت الله مکارم شیرازی دامت برکاته

بنابر احتیاط واجب بیرون رفتن از منزل، بدون اجازه شوهر جایز نیست؛ مگر اینکه براى واجب شرعى باشد یا ضرورتى ایجاب کند. ¹⁴

تبصره

هر چند در کلام برخى از مراجع تقلید، استثناى بالا بیان نشده است؛ ولى بى شک آن را قبول دارند.

8 . اذن شوهر در صورت لجاجت و انتقام گیرى شوهر از زن 
سؤال

اگر شوهر از روى لجاجت و انتقام گیرى از زن، اجازه بیرون رفتن را به او ندهد، آیا اطاعت از او واجب است؟ 

پاسخ همه مراجع

هر چند انتقام گیرى و اذیّت کردن از سوى مرد، برخلاف اخلاق اسلامى است؛ ولى اگر به هر جهت اجازه ندهد، زن باید اطاعت کند.¹⁵

آیت الله مکارم شیرازی دامت برکاته

در صورتی که منافات با حقّ شوهر نداشته باشد احتمالاً بتواند ولی احتیاط در ترک آن است. در صورتی که زن در عقد ازدواج چنین حقی را برای خود قائل شده باشد اشکال ندارد.¹⁶

9 . اذن شوهر برای صله رحم

سؤال 

اگر شوهرى، همسرش را از صله رحم به ویژه دیدار والدین منع کند، تکلیف زن چیست؟ آیا مى تواند بدون اجازه او به دیدن آنان برود؟ 
پاسخ همه مراجع ( به جز آیت الله مکارم شیرازی دامت برکاته، آیت الله سیستانی دامت برکاته و آیت الله فاضل لنکرانی رحمۀ الله علیه)

خیر، نمى تواند بدون اجازه شوهر به دیدار آنان برود و صله رحم منحصر به رفت و آمد نیست؛  بلکه با احوال پرسى و پیغام فرستادن از طریق تلفن، نامه و مانند آن نیز محقّق مى شود.¹⁷
آیت الله مکارم شیرازی دامت برکاته

براى صله رحم به ویژه والدین و یادگیرى واجبات دینى که بدون خروج از منزل امکان پذیر نیست، اجازه شوهر لازم نیست.¹⁸

آیت الله سیستانی دامت برکاته

جایز نیست مگر در حدّ احسان واجب باشد.¹⁹ 

آیت الله فاضل لنکرانی دامت برکاته

شوهر می تواند زن را از رفتن به خانه پدر منع کند اما نمی تواند از احسان به وی منع کند چون احسان اعم از رفتن به خانه پدر است.²⁰

سؤال                    

اگر مرد به همسرش بگوید حق رفت و آمد با مادر و خواهر و... را ندارى؛ آیا زن مى تواند آنان را به منزلش دعوت کند؟

پاسخ همه مراجع

اگر خانه ملک شوهر باشد، زن حق ندارد بدون اجازه او، آنان را به منزل دعوت کند ولى اگر خانه و اثاثیه آن ملک زن باشد، اجازه او لازم نیست. ²¹

سؤال

آیا شوهر حق دارد زن را مجبور کند به منزل خویشاوندان خاصى برود؟ آیا اطاعت زن در این امور واجب است؟

پاسخ همه مراجع

خیر، اطاعت از شوهر در این گونه امور واجب نیست ولى بهتر است زن رضایت شوهر را به دست آورد.²²

تبصره 

اطاعت از شوهر در امورى که به تمکین و استمتاع بر نمى گردد،  واجب نیست. 

10 . اذن شوهر برای رفتن به اعتکاف 
سؤال

آیا زن براى رفتن به اعتکاف، نیاز به اجازه شوهر دارد؟ اگر بدون اجازه برود، آیا اعتکافش صحیح است؟

امام خمینی رحمۀ الله علیه

زن باید با اجازه شوهرش، به اعتکاف برود و اگر اجازه ندهد چنانچه باعث تضییع حق [زناشویى] او شود بنابر احتیاط واجب، اعتکافش باطل است و اگر با حق او منافات نداشته باشد، اعتکافش صحیح است.²³

آیات الله فاضل لنکرانی رحمۀ الله علیه و آیت الله وحید خراسانی دامت برکاته

زن باید با اجازه شوهرش، به اعتکاف برود و اگر اجازه ندهد چنانچه باعث تضییع حق [زناشویى] او شود اعتکافش باطل است و اگر با حق او منافات نداشته باشد، اعتکافش صحیح است.²⁴

آیت الله بهجت رحمۀ الله علیه

زن باید با اجازه شوهرش، به اعتکاف برود و اگر اجازه ندهد چنانچه باعث تضییع حق [زناشویى] او شود اعتکافش باطل است. اما اگر با حق او منافات نداشته باشد، بنابر احتیاط واجب باطل است.²⁵

آیت  اللّه  مکارم شیرازی دامت برکاته

هرگاه اعتکاف زن منافات با حقوق شوهر داشته باشد، باید اجازه شوهر را جلب کند و اگر منافات نداشته باشد احتیاط واجب در رضایت شوهر است. ²⁶

آیت  اللّه  نورى همدانی دامت برکاته

زن باید با اجازه شوهرش به اعتکاف برود و اگر اجازه ندهد چنانچه باعث تضییع حق [زناشویى] او شود اعتکافش باطل است اما اگر با حق او منافات نداشته باشد، اعتکافش صحیح است؛ مگر آنکه روزه او در اعتکاف مستحبى باشد.²⁷

آیت الله سیستانى دامت برکاته

اعتکاف باید با اذن کسی که اذن او شرعاً معتبر است‌ باشد. بنابراین زمانی که توقّفِ زن در مسجد حرام باشد مثل موردی که زن بدون اجازه از منزل خارج شده باشد، اعتکاف باطل است و در صورتی که توقّفِ زن در مسجد، حرام نباشد ولی اعتکاف منافی با حق شوهر باشد، صحّت اعتکافش در صورتی که بدون اذن شوهرش باشد، محلّ اشکال است. ²⁸

آیت الله صافى گلپایگانی دامت برکاته

انجام اصل اعتكاف زن، چنانچه منافي با حقّ زوج نباشد مشروط به اذن زوج نيست ولي خروج او از منزل بدون اذن زوج جايز نيست. پس اگر بدون اذن او خارج شود و به مسجد براي اعتكاف برود، از اين جهت اعتكافش باطل است.²⁹  
11 . حضور در مراسم مذهبى ( مثل نماز جمعه و راهپیمایى )
سؤال

آیا حضور در مراسم مذهبى ( مثل نماز جمعه و راهپیمایى ) نیاز به اجازه شوهر دارد؟ 
پاسخ همه مراجع ( به جز آیت الله مکارم شیرازی دامت برکاته )

آرى، باید با اجازه شوهر باشد.³⁰

آیت الله مکارم شیرازی دامت برکاته

در صورتی که منافات با حق زوج نداشته باشد احتمالاً بتواند ولی احتیاط در ترک آن است و در صورتی که زن در عقد ازدواج چنین حقّی را برای خود قائل شده باشد اشکال ندارد.³¹ 

12 . اذن شوهر برای شرکت در انتخابات

 سؤال  

با توجه به این که زن جهت شرکت در انتخابات می‌بایست از منزل خارج شود آیا واجب است از شوهر اجازه بگیرد ؟ و اگر شوهر به همسرش اجازه شرکت در انتخابات را ندهد یا رضایت نداشته باشد تکلیف زن چیست؟

پاسخ

شرکت در انتخابات منوط به اذن شوهر نیست.³²

13 . شرط ادامه تحصیل

سؤال

مردى با دخترى دانشجو ازدواج مى کند؛ آیا پس از آن، شوهر مى تواند او را از ادامه تحصیل باز دارد؟ 
پاسخ همه مراجع ( به جز آیت الله نورى همدانی دامت برکاته)  

اگر در ضمن عقد، شرط نشده که زن به تحصیل خود ادامه دهد و یا عقد بر طبق این شرط و توافق واقع نشده است، زن نمى تواند بدون اذن شوهر، از منزل خارج شود. در غیر این صورت، مى تواند به تحصیل خود ادامه دهد.³³
آیت اللّه  نورى همدانی دامت برکاته

اگر تحصیل دختر باعث تضییع حق شوهر نباشد، مى تواند بدون اذن او، به تحصیل خود ادامه دهد.³⁴

سؤال

اگر مرد به هر علّتى اجازه ادامه تحصیل و مانند آن را به زن ندهد، آیا زن هم مى تواند نسبت به او تمکین نکند؟ 
پاسخ همه مراجع

در فرض یاد شده، زن چنین حقّى ندارد و باید تمکین کند.³⁵

سؤال

دختر و پسرى با یکدیگر ازدواج کرده اند زن مى خواهد براى ادامه تحصیل به دانشگاه برود؛ شوهرش اجازه نمى دهد، وظیفه زن چیست؟

پاسخ همه مراجع  ( به جز آیت الله مکارم شیرازی دامت برکاته )

بدون اجازه شوهر جایز نیست.³⁶

آیت الله مکارم شیرازی دامت برکاته

باید رضایت شوهر را جلب کند مگر در عقد ازدواج شرط کرده باشد.³⁷
14 . اذن شوهر برای کسب علم  
سؤال

آیا زن می تواند برای کسب علم بدون اجازه شوهر از خانه خارج شود ؟

پاسخ آیت الله سیستانی دامت برکاته

برای کسب علم اجازه شوهر لازم نیست ولی بیرون رفتن از خانه رضایت او لازم است و در منزل هم می شود تحصیل علم کرد.³⁸

15 . نذر زن، بدون اجازه شوهر

سؤال

حکم نذر زن، بدون اجازه شوهر چیست؟

آیات عظام امام خمینی رحمۀ الله علیه و نورى همدانی دامت برکاته

نذر زن بدون اجازه شوهر، باطل است.³⁹

آیت الله خامنه اى دامت برکاته

نذر زن بدون اجازه شوهر، باطل است. در صحت نذر زوجه در صورتی که شوهر او غایب باشد، اذن شوهر شرط نیست ولی اگر حضور داشته باشد، احتیاط واجب آن است که از او اذن بگیرد و اگر بدون اذن شوهر نذر کند، نذر او منعقد نمی شود.⁴⁰

آیت اللّه بهجت رحمۀ الله علیه

نذر زن بنابر احتیاط واجب، بدون اجازه شوهر باطل است. ⁴¹

آیت الله مکارم شیرازی دامت برکاته

اگر نذر زن مزاحم حقوق شوهر باشد، بدون اذن او باطل است و اگر مزاحم نباشد، احتیاط مستحب آن است که با اجازه او باشد. ⁴²

آیت اللّه فاضل لنکرانی رحمۀ الله علیه

نذر زن اگر با حق زناشویى شوهر منافات داشته باشد، بدون اجازه او باطل است و اگر منافات نداشته باشد، احتیاط واجب آن است که با اجازه او  باشد ( به ویژه در نذر مال ) ⁴³

آیات عظام صافى گلپایگانی دامت برکاته و وحید خراسانی دامت برکاته

اگر نذر زن مزاحم حقوق شوهر باشد، بدون اذن او [ در هر حال ] صحیح نیست و بنابر احتیاط واجب در اموال خودش نیز غیر از حج، زکات، صله رحم و احسان به پدر و مادر  با اذن شوهر نذر کند.⁴⁴

آیت الله سیستانی دامت برکاته

نذر زن بدون اذن قبلی یا اجازه بعدی شوهر در آنچه با حقّ استمتاع او منافات دارد، صحیح نیست، حتی اگر قبل از ازدواج نذر کرده باشد و صحّت نذر زن در اموالش بدون اجازه شوهر محل اشکال است، پس باید رعایت احتیاط شود، مگر در حج و زکات و صدقه و احسان به پدر و مادر و صله ارحام.⁴⁵

16 . نذر زن از مال خودش بدون اذن همسر

سؤال

آیا زن مى تواند بدون اذن شوهر، از مال خودش نذر کند؟ 
آیات عظام امام خمینی رحمۀ الله علیه و خامنه اى دامت برکاته 

خیر، نذر زن در اموال خودش، بدون اذن شوهر صحیح نیست.⁴⁶

تبصره 
۱. اگر ابتدا شوهر اذن دهد و پس از نذر، مانع شود، نذر واجب الوفاء است. 
۲. معنای لزوم اذن شوهر آن نیست که زن در اموال خودش اجازه تصرف ندارد. بلکه بدین معناست که نذر او واجب الوفاء نیست. 
آیت  اللّه بهجت رحمۀ الله علیه

نذر زن بدون اذن شوهر [ حتى در اموال خودش]، بنابر احتیاط واجب صحیح نیست. ⁴⁷

آیت الله مکارم شیرازی دامت برکاته

اگر نذر زن مزاحم حقوق شوهر باشد، بدون اذن او صحیح نیست و اگر مزاحم نباشد احتیاط مستحب آن است که با اجازه او باشد.⁴⁸

آیات عظام سیستانى دامت برکاته، صافى گلپایگانی دامت برکاته و وحید خراسانی دامت برکاته

اگر نذر زن مزاحم حقوق شوهر باشد، بدون اذن او ( در هر حال ) صحیح نیست و بنابر احتیاط واجب در اموال خودش نیز غیر از حج، زکات، صله رحم و احسان به پدر و مادر  با اذن شوهر نذر کند.⁴⁹
آیت  اللّه  فاضل لنکرانی رحمۀ الله علیه

اگر نذر زن مزاحم حقوق شوهر باشد، بدون اذن او [ در هر حال] صحیح نیست و اگر مزاحم نباشد، احتیاط واجب آن است که با اذن او باشد ؛ به خصوص در نذر اموال ( هر چند متعلّق به خودش باشد ) ⁵⁰

آیت اللّه نورى همدانی دامت برکاته

آرى، نذر زن از مال خودش، بدون اذن شوهر صحیح است.⁵¹

17 . برپایی مراسم روضه خوانى و مولودى و مانند آن بدون اذن همسر

سؤال

آیا زن مى تواند از پولى که شوهرش به او مى دهد، بدون اجازه او مراسم روضه خوانى و مولودى و مانند آن برپا کند؟

پاسخ همه مراجع 

خیر، باید اجازه شوهر باشد؛ مگر آنکه شوهر پول را به همسرش تملیک کرده و منزل و اثاثیه آن ( فرش و مانند آن ) نیز ملک زن باشد؛ در این فرض اجازه شوهر لازم نیست.⁵²

18 . اذن شوهر برای گرفتن روزه هاى مستحبى

سؤال

آیا براى گرفتن روزه هاى مستحبى، اجازه شوهر لازم است؟ 
پاسخ همه مراجع ( به جز بهجت رحمۀ الله علیه، صافى گلپایگانی دامت برکاته و مکارم شیرازی دامت برکاته)

اگر با حق زناشویى شوهر منافات داشته باشد، بنابر احتیاط واجب باید اجازه بگیرد امّا اگر شوهر او را از روزه گرفتن باز دارد، باید اطاعت کند؛ هر چند با حق زناشویى او منافات نداشته باشد.⁵³
آیات عظام بهجت رحمۀ الله علیه و مکارم شیرازی دامت برکاته

بنابر احتیاط واجب، باید از شوهر اجازه بگیرد ؛ هر چند با حق زناشویى شوهر منافات نداشته باشد.⁵⁴
آیت اللّه صافى گلپایگانی دامت برکاته

اگر با حق شوهر منافات داشته باشد، باید از شوهر اجازه بگیرد و اگر منافات نداشته باشد، بنابر احتیاط واجب باید اجازه بگیرد. اگر شوهر او را از روزه گرفتن بازدارد، باید اطاعت کند ؛ هرچند با حق زناشویى او هم منافات نداشته باشد.⁵⁵

19 . اهدای خون بدون اذن همسر

سؤال

آیا اهداى خون نیاز به اجازه شوهر دارد؟

پاسخ همه مراجع

در اهداى خون اجازه شوهر لازم نیست؛ ولى براى بیرون رفتن از منزل اجازه او شرط است.⁵⁶

20 . اذن شوهر برای رفتن به حج ( واجب و مستحبی )

سؤال

آیا در صورتى كه زن مستطيع باشد، اذن شوهر در حجّ  او هست؟

پاسخ

در صورتى كه زن مستطيع باشد، اذن شوهر در حجّ او شرط نيست و براى شوهر جايز نيست كه زن خود را از حجّ واجب منع نمايد و در صورتى كه وقت وسعت دارد، جايز است او را از رفتن در اوّل وقت منع نمايد و زنى كه به طلاق رجعى طلاق داده شده و عدّه او تمام نشده، مانند زن شوهردار است.

سؤال

آیا در حجّ مستحبى زن، اذن شوهر شرط می باشد؟

پاسخ

در حجّ مستحبى زن، اذن شوهر شرط است، همچنين است حكم زنى كه در عدّه طلاق رجعى باشد، ولى اگر در عدّه طلاق باين باشد اذن معتبر نيست.

سؤال

آیا زن مى تواند قبل از میقات به نذر محرم شود؟

در صورتى که نذر منافى با حق شوهر باشد باید با اذن شوهر باشد ولى اگر صحت حج متوقف بر نذر احرام قبل المیقات است، اذن معتبر نیست.

سؤال

زن بدون اذن شوهرش نذر مى کند و با نذر محرم مى شود، آیا احرامش درست است، چنانچه با همان احرام اعمالش را به جا آورده باشد چگونه است ؟

پاسخ

در صورتى که منافى با حق شوهر باشد اذن شوهر لازم است و ا گر صحّت حج متوقف بر نذر قبل الاحرام باشد اذن ساقط است و در صورت اعتبار نسبت به احرام عمره، احتیاط واجب در اعاده است.⁵⁷

آیت الله خامنه ای دامت برکاته

در صحت نذر زوجه براي احرام پيش از ميقات در صورتي كه شوهر او غايب باشد، اذن شوهر شرط نيست؛ ولي اگر حضور داشته  باشد، احتياط واجب آن است كه از او اذن بگيرد و اگر بدون اذن شوهر نذر كند، نذر او منعقد نمي‌شود.⁵⁸

21 . اجازه دادن کارمندی زن 
سؤال

مردى با زن کارمند ازدواج مى کند، آیا پس از ازدواج مى تواند او را از ادامه کار باز دارد؟

همه مراجع (به جز سیستانى دامت برکاته، فاضل لنکرانی رحمۀ الله علیه و نورى همدانی دامت برکاته )

اگر در ضمن عقد شرط نشده که زن به کار خود مشغول باشد و یا عقد بر طبق این شرط و توافق واقع نشده است؛ زن نمى تواند بدون اذن شوهر از منزل خارج شود. در غیر این صورت مى تواند به کار خود ادامه دهد.⁵⁹

آیات عظام سیستانى دامت برکاته و فاضل لنکرانی رحمۀ الله علیه

اگر شوهر پیش از ازدواج مى دانسته که همسرش کارمند دولت و یا مؤسسه اى است و با این حال اقدام به ازدواج کرده، حق ممانعت از ادامه کار او را ندارد.⁶⁰

آیت اللّه نورى همدانی دامت برکاته

اگر کار او باعث تضییع حقّ شوهر نباشد، مى تواند به کار خود ادامه دهد و اجازه او لازم نیست.

22 . کارکردن زن و انتخاب شغل برای زن در صورت عدم تأمین مالی شوهر 
سؤال 

در جایى که شوهر نتواند مخارج زن و بچه را تأمین کند آیا زن مى تواند بدون اجازه او شغلى را انتخاب کرده و از منزل بیرون رود؟

پاسخ همه مراجع

در فرض یاد شده، براى بیرون رفتن از منزل به مقدارى که تأمین معاش و نیازهاى زندگى بر آن توقّف دارد اجازه شوهر لازم نیست.⁶¹

سؤال

خواهشمند است توضیح دهید که آیا اجازه شوهر برای کار کردن زن لازم است یا خیر ؟

پاسخ آیت الله سیستانی دامت برکاته

اگر قبل از ازدواج قرار داد کارمندی بسته باشد یا با شوهر شرط کرده باشد که کار کردن مجاز باشد شوهر نمی تواند مانع شود ولی در غیر اینصورت برای بیرون رفتن از خانه نیاز به اجازه شوهر دارد واما اگر کار در خانه انجام دهد وبا حقوق شوهر منافات نداشته باشد شوهر نمی تواند مانع شود.⁶²

23 . اذن شوهر درانتخاب پوشش

سؤال

آیا زن در انتخاب پوشش، باید مطیع همسر خود باشد؟ 
پاسخ همه مراجع به جز آیت الله مکارم شیرازی دامت برکاته

خیر، اطاعت زن از شوهر، تنها در حقوق زناشویى و بیرون رفتن از منزل است و در امور دیگر، اطاعت از او واجب نیست.⁶³

آیت الله مکارم شیرازی دامت برکاته

خیر، اطاعت زن از شوهر، تنها در حقوق زناشویى و بیرون رفتن از منزل است و در امور دیگر، اطاعت از او واجب نیست هرچند بهتر است که زن و مرد در تمام مسائل باهم تفاهم داشته باشند.⁶⁴

سؤال

اگر شوهر پوشیدن لباس و یا آرایش خاصى را از همسرش درخواست کند، آیا اطاعت او بر زن واجب است؟ 
پاسخ همه مراجع

اگر این درخواست در راستاى استمتاعات باشد و یا ترک آن باعث نفرت شوهر گردد، بر زن واجب است اطاعت کند. در غیر این صورت، واجب نیست.⁶⁵

24 . تصرّف در اموال شوهر بدون اذن او

سؤال

آیا زن مى تواند در اموال شوهر، بدون اجازه او تصرّف کند؟

پاسخ همه مراجع

خیر، باید اجازه بگیرد.⁶⁶

25 . استفاده از وسائل پیشگیری از بارداری بدون اذن شوهر

سؤال

آیا جایز است زن بدون اجازه شوهرش از وسائل پیشگیری از بارداری استفاده نماید؟

پاسخ

محل اشکال است.⁶⁷

سؤال

آیا برای زنی که سالم است، جلوگیری از بارداری به‌طور موقّت از طریق بکارگیری وسایل و موادی که از انعقاد نطفه جلوگیری می‏کنند، جایز است؟

پاسخ

اگر با موافقت شوهر باشد اشکال ندارد.⁶⁸

سؤال

آیا جلوگیری دائمی از بارداری برای زنانی که زمینه مساعدی برای به دنیا آوردن فرزندانی معیوب یا مبتلا به بیماریهای ارثی جسمی و روانی دارند، جایز است؟

پاسخ

 اگر با يک غرض عقلايی صورت بگيرد و ضرر قابل توجهی هم نداشته باشد و با اجازه شوهر باشد، اشکال ندارد.⁶⁹

26 . جلوگیری بدون رضایت همسر

سؤال

آیا زن مى تواند هنگام آمیزش به طور طبیعى عزل کند؟

پاسخ همه مراجع

اگر شوهر راضى باشد، اشکال ندارد و در غیر این صورت عزل زن حرام است.

تبصره

عزل زن به این است که هنگام آمیزش خود را کنار بکشد؛ به طورى که آب شوهر در رحم او ریخته نشود.⁷⁰

پی نوشت ها

1 . امام خمینی ، استفتائات ، ج 3 ، قم : اسلامی ، 1381ش ، حقوق زوجیّت، سؤال 19 و آیت الله فاضل لنکرانی ، جامع المسائل ، ج 1 ، سؤال 1633 ، ص464 و سایت احکام تخصّصی بانوان.

2 . آیت الله فاضل لنکرانی ، جامع المسائل ، ج 1 ، قم : امیرالعلم ،1380 ش ، سؤال 1635 ، ص464 و آیت الله بهجت ، توضیح المسائل ، متفرقه ، مسئله 18 و آیت الله مکارم شیرازی ، توضیح المسائل ، مسئله 2062 ، آیت الله نورى همدانی ، استفتائات ، ج 2 ، قم : مهدی موعود ،1380 ش ، سؤال 687 .

3 . سایت احکام تخصصی بانوان

4 . امام خمینی ، تحریرالوسیلة ، ج 2 ، النجف الاشرف : دارالکتب العلمیه ، 1390 ، فى الشّروط المذکوره فى عقد النکاح ، مسئله 2 .

5 . همان ، ص302

6 . آیت الله سیستانی ، استفتائات ، س 1467.

7 . آیت الله صافى گلپایگانی ، جامع الاحکام ، ج 2 ، سؤال 1264 ، ص41 و امام خمینی ، استفتائات ، ج 3 ، حقوق زوجیّت، سؤال 22 و 4 . 

8 . آیت الله فاضل لنکرانی ، جامع المسائل ، ج 1 ، سؤال 1676 ، ص473 .

9 . همان ، ج 2 ، سؤال 1333 ، ص479 و آیت الله مکارم شیرازی ، استفتائات ، ج 2 ، سؤال 966 ، ص335 و امام خمینی ، استفتائات ، ج 3 ، حقوق زوجیّت ، سؤال 19.

10 . توضیح المسائل مراجع ، مسئله 2412 و آیت الله سیستانى ، منهاج الصّالحین ، ج 2 ، مسئله 337 و 338  و آیت الله وحید خراسانی ، منهاج الصّالحین ، ج3 ، مسئله 1407 و آیت الله نورى همدانی ، استفتائات ، ج 2 ، سؤال 675 . 

11 . آیت الله نورى همدانی ، استفتائات ، ج 2 ، سؤال 635 .

12 . آیت الله فاضل ، جامع المسائل ، ج 1 ، سؤال 1663 ، ص470 .

13 .  همان ، سؤال 1625 ، ص460 و آیت الله صافى گلپایگانی ، توضیح المسائل ، مسئله 2421 و امام خمینی ، استفتائات ، ج3 ، حقوق زوجیّت ، سؤال 16 ، ص151 و آیت الله بهجت ، توضیح المسائل ، متفرقه ، مسئله 18 و آیت الله وحید ، توضیح المسائل ، چ36 ، قم : مدرسة باقرالعلوم ، 1395 ش، مسئله 2476 ، ص468 و آیت الله نورى همدانی ، توضیح المسائل ، چ16 ، مسئله 2408 ، ص 478 و آیت الله سیستانی ، توضیح المسائل ، چ32 ، ۱۳۹۳ ش ، مسأله ۲۴۳۰ ، احکام  عقد دائم ،  http://www.sistani.org/

14 . آیت الله مکارم شیرازی ، استفتائات جدید ، ج 2 ، سؤال 963 ، ص334 .

15 . آیت الله فاضل لنکرانی ، جامع المسائل ، ج 1 ، سؤال 1626 و امام خمینی ، استفتائات ، ج 3 ، حقوق زوجیّت ، سؤال 10 .

16 . آیت الله مکارم شیرازی ، استفتائات ، ج 2 ، احکام عقد دائم ، سؤال 964 .

17 . امام خمینی ، تحریرالوسیله ، ج 2 ، قم : اسلامی ، 1384 ش ، ج 2 ، فصل فى القسم و النّشوز و امام خمینی ، استفتائات ، ج 3 ، سؤالات متفرقه، سؤال 90  و آیت الله صافى گلپایگانی ، هدایة العباد ، ج 2 ، قم :دار القرآن الکریم ، فصل فى القسم و النّشوز و صراط النجاة ، ج 5 ، سؤال 652 ، سید مجتبی حسینی ، رساله دانشجویی (مطابق با نظر 10تن از مراجع عظام) ، قم: معارف ، 1388 ش ، ص277 .

18 . سید مجتبی حسینی ، رساله دانشجویی (مطابق با نظر 10تن از مراجع عظام) ، ص277 .

19 . http://www.sistani.org

20 . آیت الله فاضل لنکرانی ، جامع المسائل ، ج 1 ، سؤال 1632 ، ص464 .

21 . همان ، ج 1 ، ص472 .

22 . آیت الله خامنه اى ، استفتاء ، سؤال 339 و امام خمینی ، استفتائات ، ج 3 ، حقوق زوجیّت ، سؤال 8  و آیت الله مکارم شیرازی ، استفتائات ، ج 2 ، سؤال 969 ، ص336 و آیت الله وحید خراسانی، منهاج الصالحین ، ج 3 ، قم : مدرسه باقرالعلوم ، 1386 ش. مسئله 1407 و آیت الله سیستانى ، منهاج الصّالحین ، ج 3 ، مسئله 339 و 340 و آیت الله صافى گلپایگانی ، هدایه العباد ، ج 2 ، النشوز ؛ سایت تخصصی احکام بانوان

23 . امام خمینی ، تحریر الوسیلة ، ج 1 ، مشروط الاعتکاف ، السادس و استفتائات ، ج 3 ، حقوق زوجیّت ، سؤال 16 .

24 . آیت الله وحید خراسانی ، منهاج الصّالحین ، ج 2 ، مسئله 1072 ، رساله ، مسئله 1759 ، ص306 و   http://wahidkhorasani.com  و محمد کاظم بن عبدالعظیم ، تعلیقات على العروه آیت الله فاضل لنکرانی ، ج 2 ، قم :  ائمة اطهار ، شرائط الاعتکاف ، السابع .

25 . ابوالحسن الموسوی الاصفهانی؛ محمدتقی بهجت ، وسیله النجاه ، ج1 ، قم : شفق ،1381 ش ، مسئله1193 .

26 . http: makarem.ir

27 . http://www.noorihamedani.com

28 . آیت الله سیستانی ، توضیح المسائل با تجدید نظر و اضافات و اصلاحات ، مسأله ۱۷۳۰ ، http://www.sistani.org

29 . http://saafi.com  

30 . آیت الله فاضل لنکرانی ، جامع المسائل ، ج 1 ، سؤال 1634 ، ص464 و امام خمینی ، استفتائات ، ج 3 ، حقوق زوجیت، سؤال 26 و 29 ، ص156 و آیت الله بهجت ، توضیح المسائل ، متفرّقه ، مسئله 18 .

31 . آیت الله مکارم شیرازی ، استفتائات ، ج 2 ، مسئله 964 ، ص335 .

32 . http://farsi.khamenei.ir

33 . امام خمینی ، استفتائات ، ج3 ، حقوق زوجیّت ، سؤال 14 ، 19 و 25 و آیت الله صافى گلپایگانی ، جامع الاحکام ، ج 2 ، قم : آثار آیت الله صافی گلپایگانی ، 1392 ش ، سؤال 1265 ، ص41 و آیت الله مکارم شیرازی ، استفتائات ، ج 2 ، قم : علی بن ابی طالب ، 1381 ، سؤال 966 و 901 و 902 ، ص 365 و 315 ، آیت الله بهجت ، توضیح المسائل ، چ33 ،  قم : شفق ، 1381ش ، متفرقه ، مسئله 18 ، ص3 و آیت الله فاضل لنکرانی ، جامع المسائل ، ج 1 ، سؤال 1625 ،ص460 و سایت احکام تخصصی بانوان .

34 . آیت الله نوری همدانی ، استفتائات، ج 2 ، سؤال 675.

35 . امام خمینی، استفتائات ، ج 3 ، حقوق زوجیت ، س 14 و 19 و 25 ، آیت الله مکارم شیرازی ، استفتائات ، ج 2 ، سؤال 966 و 901 و 902 ، آیت الله بهجت ، توضیح  المسائل ، متفرقه ، مسئله18 ، آیت الله فاضل لنکرانی ، جامع المسائل ، ج 1 ، چ 11 ، سؤال 1627 و 1625 ، سایت تخصصی احکام بانوان ، آیت الله نورى ، استفتائات ، ج 2 ، سؤال 675.

36 . همان ، سؤال 19 ؛ آیت الله فاضل لنکرانی ، توضیح المسائل مراجع ، مسئله 2412 و جامع المسائل ، ج 2 ، سؤال 1333، ص479 و آیت الله صافى گلپایگانی ، توضیح المسائل مراجع ، تهیه وتنظیم : سید محمد حسن بنی هاشمی خمینی ، قم : اسلامی ، 1378ش ، مسئله 2412 و آیت الله وحید خراسانی ، توضیح المسائل ، مسئله 2476 .

37 . آیت الله مکارم شیرازی ، استفتائات ، ج 2 ، سؤال 964 و 966 و ص335 .

38 . http://www.sistani.org/

39 . توضیح المسائل مراجع ، مسئله 2644 ، ص543 و نورى، توضیح المسائل ، مسئله 264 ،  http://www.noorihamedani.com

40 . http://farsi.khamenei.ir/ مناسک حج ، مسئله۸۱ .

41 . توضیح المسائل مراجع ، مسئله 2644. 

42 . آیت الله مکارم شیرازی ، توضیح المسائل مراجع ، مسئله 2644 .

43 . همان .

44 . آیت الله صافى گلپایگانی ، توضیح المسائل مراجع ، مسئله 2644 آیت الله وحید خراسانی، توضیح المسائل ، مسئله 2708 ، ص518 .

45 . توضیح المسائل ، احکام نذر و عهد ، مسأله 2661 / http://www.sistani.org

46 . امام خمینی ، استفتائات ، ج 2 ، احکام نذر ، سؤال 10 ، ص461 و آیت الله خامنه اى ، استفتائات ، سؤال 1093.  http://farsi.khamenei.ir

47 . آیت الله بهجت ، توضیح المسائل مراجع ، مسئله 2644. 

48 . آیت الله مکارم شیرازی ، همان .

49 . آیت الله صافى گلپایگانی و آیت الله سیستانى ، همان و آیت الله وحید خراسانی ، همان ، مسئله 2708.   

50 . آیت الله فاضل لنکرانی ، همان ، مسئله 2644 ، ص543 .

51 . استفتائات ، ج 1 ، سؤال 759. 

52 . آیت الله فاضل لنکرانی ، جامع المسائل ، ج 1 ، سؤال 2181 ، ص625 و سایت تخصّصی احکام بانوان .

53 . امام خمینی ، آیت الله سیستانى و آیت الله نورى ، تعلیقات على العروة ، اقسام الصّوم ، السابع و آیت الله وحید خراسانی ، منهاج الصالحین ، ج 2 ، مسئله 1067 .

54 . آیت الله مکارم شیرازی ، تعلیقات على العروة ، اقسام الصّوم ، السابع و آیت الله بهجت ، وسیله النجاة ، ج 1 ، مسئله 1186 .

55 . آیت الله صافى گلپایگانی ، هدایة العباد ، ج 1 ، مسئله 1399 و رساله دانشجویی ، ص278 .

56 . سایت وبلاگ تخصصی احکام بانوان http://blogs.salam.ir/

57 . http://wahidkhorasani.com

58 . آیت الله خامنه ای ، مسئله 105 ، اعمال عمره ، مناسک حج ،  http://farsi.khamenei.ir

59 . آیت الله خامنه اى ، استفتائات ، سؤال 343 ؛ امام خمینی ، استفتائات ، ج 3 ،  حقوق زوجیت، سؤال 19 و 25 و احکام ازدواج ، سؤال 54  و آیت الله مکارم شیرازی ، استفتائات ، ج 2 ، سؤال 966 ، 901 ، 902 و آیت الله صافى گلپایگانی ، جامع الاحکام ، ج 2 ، سؤال1253 و 1334 و آیت الله بهجت ، توضیح المسائل ، متفرقه ، مسئله 18 .

60 . آیت الله فاضل لنکرانی ، جامع المسائل ، ج 1 ، سؤال 1629 و http://www.sistani.orgحقوق همسر .

61 . توضیح المسائل مراجع  ، مسئله 2416 ، آیت الله فاضل لنکرانی ، جامع المسائل ، ج 1 ، سؤال 1625 ، ص 461 و آیت الله وحید خراسانی ، توضیح المسائل ، مسئله2480 ، احکام عقد دائم ، ص468 و آیت الله نورى همدانی ، توضیح المسائل ، مسئله 2412 ، احکام عقد دائم،ص479 .

62 . http://www.sistani.org پرسش و پاسخ ، حق همسر

63 . امام خمینی ، استفتائات ، ج 3 ، حقوق زوجیّت ، سؤال 8 و آیت الله وحید خراسانی ، منهاج الصّالحین ، ج 3 ، مسئله 1407 و آیت الله سیستانى ، منهاج الصّالحین ، ج 3 ، مسئله 339 و 340 و آیت الله صافى گلپایگانی ، هدایة العباد ، ج 2 ، النشوز و آیت الله فاضل لنکرانی ، جامع المسائل ، ج 1 ، سؤال 1672 .

64 . آیت الله مکارم شیرازی ، استفتائات ، ج 2 ، سؤال 969 ، ص337 .

65 . آیت الله فاضل لنکرانی ، جامع المسائل ، ج 1 ، سؤال 1672 ، ص472 و آیت الله وحید خراسانی ، منهاج الصّالحین ، ج 3 ، مسئله 1365 و امام خمینی ، تحریر الوسیله ، ج 2 ، النشوز و آیت الله صافى گلپایگانی ، هدایة العباد ، ج 2 ، النشوز و  آیت الله سیستانى ، منهاج الصّالحین ، ج 3 ، مسئله 350 .

66 . آیت الله فاضل لنکرانی ، جامع المسائل ، ج 1 ، سؤال1691 .

67 اجوبه الاستفتائات ، سؤال 1259 و http://farsi.khamenei.ir

68 . همان ، سؤال 1255  ، همان .  

69 . همان .

70 . امام خمینی ، آیت الله فاضل لنکرانی ، آیت الله نورى همدانی و آیت الله مکارم شیرازی ، تعلیقات على العروه ، ج 2 ، کتاب النکاح ، الفصل الاول ، مسئله 6  و آیت الله بهجت ، توضیح المسائل ، متفرقه ، مسئله 11 و آیت الله سیستانى ، منهاج  الصالحین ، ج 3 ، مسئله10 و آیت الله صافى گلپایگانی ، هدایه العباد ، ج 2 ، کتاب النکاح ، مسئله10 و آیت الله خامنه اى ، استفتائات ، سؤال 1353 .